عناوین
مختصری از تاریخ نشتارود ، تنکابن ، متل قو
نشتارود
شهر نشتارود با ۶۳۹۴ نفر جمعیت در فاصله ۱۴ کیلومتری شرق شهر تنکابن و ۸ کیلومتری غرب شهر عباس آباد واقع در ۵۱ درجه و ۱ دقیقه طول شرقی و ۰۳۶ درجه و ۷۵ دقیقه عرض شمالی و ۱۸۸ کیلومتری شمال غربی تهران (پایتخت ایران) قرار دارد. مردم نشتارود (خرید آپارتمان در نشتارود) به زبان مازندرانی و فارسی گویش میکنند.
نَشتارود یکی از شهرهای استان مازندران در ایران است.
نام نشتارود که نشتا به معنی نشت آب بوده و به دلیل چشمه‌ها و رودخانه‌های فراوان در منطقه به ویژه گذر رود از مرکز شهر، نشتارود نامیده شد.
این رودخانه از بلندی‌های میان‌بند و جنگلهای کله‌چال علی‌سرا سرچشمه گرفته و به نام سفیدرود است پس از عبور از فقیه‌آباد به آن می‌پیوندد در مواقع پرآبی تا ۱٫۵ کیلومتری دریا برای قایقرانی کوچک موتوری یا پارو قابل استفاده است. عرض رودخانه بین ۱۵ تا ۳۰ متر متغیر است.
آبادیهای در مسیر رودخانه نشتا عبارتند از:
1- ” سفید آب “
2- ” فقیه آباد “
3- ” نشتارود “
تنکابن
در مقاله ای خواندنی و نوستالژیک در رابطه با فرهنگ مردم تنکابن و نشتارود و متلقو ( همچنین بخوانید از گردشگری در تنکابن )
در رابطه با معنی نام تنکابن و علت نامگذاری آن قابل قبول ترین نظریه این بود که تنکابن به معنی”پائین دژ” یا زیر “قلعه تنکا” است که تنکا قلعه ای بوده در حوالی “قلعه گردن”. همچنین در زمان رضا شاه نام “شهسوار” جایگزین نام قدیمی تنکابن گردید. علامه دهخدا شهسوار را مخفف شاه سوار، سوارکار دلاور و پهلوان معنا کرده است. در حال حاضر حدود فعلی شهرستان تنکابن از شرق به نمک آبرود و از غرب به رودخانه جالکرود محدود شده است.
کلارآباد
کِلارآباد در استان مازندران قرار دارد. مردم آن به زبان کلارساقان و مازندرانی سخن می‌گویند.
با جمعیت کلارآباد حدود ۶۵۰۰ نفر و در شهرستان عباس‌آباد قرار دارد . این شهر در مسیر چالوس به عباس آباد ، مرکز شهرستان و ۲۰ کیلومتری چالوس واقع شده است.
خرید و فروش و اجاره ویلا ، خانه و زمین در کلارآباد
کلارآباد منطقه ایست قدیمی ، توریستی و معمولاً یکی از انتخاب افرادیست که به شمال کشور سفر می کنند.
کلارآباد در غرب استان مازندران واقع شده و دارای آب‌وهوای معتدل خزری است.
از مناطق و محله های معروف و پر بازدید شهر کلارآباد می توان به ؛
- شهرک امیردشت
- مجتمع تجاری پانوراما
- خوشمیان
- کلارآباد بالا
- چارز
- جیسا
این مقاله را هم بخوانید : چگونه ملکم را سریع بفروشم؟
چند مراسم آئینی فصل بهار در این شهرها شامل دو قسمت است:
فرهنگ و رسوم مردم تنکابن متل قو و نشتارود
عاروس گلی یا غولی یا پیر بابو :
در گذشته شخصی به نام پیر بابو با خانواده اش زندگی میکرد و گاو خود را به همراه عروس خود به صحرا برد. در مسیر غولی در آن حوالی زندگی می کرد که رفته رفته عاشق عروس پیربابو شد. روزی غول در راه عروس پیر بابو را می دزدد و پیر بابو زمانی که متوجه دزدیده شدن عروسش می شود به جنگ با غول می رود و بر آن پیروز می شود و عروسش را از چنگ غول بیرون می کشد. ( جهت اطلاع از قیمت زمین در تنکابن به سایت ملک 20 مراجعه کنید.)
قبل از عید چند نفر از جوانان در نقش عروس و دیو و یک فرد پیر با چند راس گاو و گوسفند ظاهر می شوند و در جلوی در خانه های مردم این نمایش را اجرا می کنند. صاحب خانه علاوه بر پول، برنج با تخم مرغ هم باید به آنها می داد و اگر این کار را انجام نمی داد اجرا کنندگان آنقدر این کار را تکرار می کردند تا بالاخره صاحب خانه به آنها تخم مرغ بدهد. نگارنده انجام این مراسم را به خاطر پیروزی بهار بر زمستان یا جایگزینی فصل بهار به جای زمستان می داند.
“لازم به ذکر است که برخی از رسوم در شهرهای نشتارود تنکابن و کلارآباد با اندکی تفاوت در جزئیات انجام می گرفت”
Melk20
بازیهای کودکی در تنکابن ، رامسر ، نشتارود و متل قو
از مهمترین بازیهای محلی این شهرها میتوان به؛
- خر پلیس
- گولی کاچ یا تپ کاچ ،
- هشتگ ،
- هفت سنگ ،
- قیش بازی ،
- گرگ بازی یا همه گرگه ،
- خر بیست ،
- سه سنگی ،
- کل بازی ،
- هارو هارو ،
- کلنگ بازی و … اشاره کرد.
و معمولاً برای شروع بازی، از شیر و خط یا خشک و تر استفاده می کردند.
به طور کل بیشتر بازی های مردمان نشتارود و تنکابن ریشه در تاریخ یا افسانه های گذشته داشت که اغلب به وسیله چوب، سنگ یا اشیاء دست ساز توسط جوانان صورت می گرفت.
” فرهنگ مردم نشتارود کلارآباد تنکابن “
از بز پوشلی تا ساخت و ساز محلی گاگور
بز پوشلی و گاگور دو نوع ساز محلی است که جوانان منطقه کوهپایه تنکابن و نشتارود ، بعد از به پایان رسیدن عید نوروز بر آن می شوند تا ماه به اتمام نرسیده، از فرصت استفاده نمایند و از پوست تازه و شاداب درخت بید، توسکا یا کوال برای خود این سازها را که نوعی سوت است درست نمایند.
یکی از مهمترین و اصلی ترین محصولات کشاورزی در این شهرها برنج است که مردمان این مناطق آداب و باور های مخصوص در رابطه با این محصول دارند؛
اول اینکه در فصل بهار باید زمین را شخم بزنند،درباره ساعت کشت محصول اعتقادی که دارند این است که انجام این کار در آن روز و در آن ساعت باید آمد داشته باشد؛ به همین دلیل قبل از کشت نزد روحانی ده یا شیخ یا پیرمردی که دارای تجربه است میرفتند؛
خرید و فروش آپارتمان در تنکابن
آن مرد پس از نگاه کردن به تقویم نجومی و خواندن قرآن به آنها عنوان میکرد که چه روزی برای آن کار مناسب است و کشاورز بعد از انتخاب «توم جار» و سبز شدن آنها، بذرها را در زمین نشا میکرد.
از نشا محصول تا برداشت آن مراحل مختلفی وجود دارد که هر کدام نیز نیازمند آفتاب و باران است که مردم تنکابن در ارتباط با هر کدام از اینها مراسمی دارند.
مراسم خرده تابی یا آفتاب خواهی و بند آوردن باران:
این مراسم برای خواستن آفتاب و بند آمدن باران از خدا است. این مراسم با خواندن چندین شعر و دعا برای آفتاب خوردن محصول اجرا می شود.
مراسم باران خواهی شهرهای غرب مازندران : ( تنکابن و متل قو ، رامسر و کلارآباد و … )
زمانی است که ساقه های برنج به آب جان افزا احتیاج دارند و اگر باران نباشد محصول نابود میشود. بنابراین مردم روستا به اعتقاد خویش چهار راهی را گل کاری میکنند و بعد سوره یاسین را با آب میشویند و سپس آن را در چهارراهی قرار می دهند تا باران ببارد.
آداب تخم مرغ یا مرغانهود
- نماد تخم مرغ :
در بیشتر مراسم آئینی در نواحی تنکابن و نشتارود برای عید نوروز انجام می شد، صاحب خانه حتماً به کسانی که مجری این مراسم بودند و به خانه اش وارد می شدند تخم مرغ عیدی می دادند. - برکت مرغانه :
به کوچکترین تخم مرغی که در لانه مرغ دیده می شد، برکت مرغانه می گفتند و صاحب مرغ آنرا در درون برنج قرار می داد؛ زیرا آنرا نشان وفور نعمت و خوشی و برکت میدانست.
- آداب مرغ و اصطلاحات و عقاید آن :
در رابطه با مرغ هم اصطلاحات و عقاید خاص خودشان را دارند. به طور مثال اگر مرغ روی خاکستر یا خاک روبروی درب خانه خودش تکان دهد می گویند: «بار بیرده»، یعنی مهمان همراه با سوغاتی می آید.
آداب گالش ها و بعضی از اصطلاحات آنها
گالش ها مردمانی ساده و بی پیرایه بودند که در نواحی کوهپایه ای شهر تنکابن زندگی می کردند.
گالش ها بر حسب نوع مسئولیت به گاو گالش یا «گو گالش» و «گولین گالش» تقسیم می شدند و بیشتر آنها نیز زیر نظر فردی به نام «سر گالش» وظایف خود را انجام می دادند. این وظایف در خصوص نگاهداری دامها و محصولات دامهاست.
همچنین جهت اجاره ، خرید و فروش زمین و ویلا در متلقو ، از آرشیو سایت ملک ۲۰ در این شهر بازدید نمایید.
آنها نیز برای گوسفندان و گاوها بر حسب رنگ، جنسیت، سال و گوشت آنها نامگذاری میکردند که هر کدام نام به خصوصی داشتند.
خانه های آنها بیشتر از کاهگل یا چوب ساخته می شد و همچنین غذایشان اغلب از برنج و لبنیات و گوشت تشکیل می شده و وسایل آنها نیز مسی یا گلی بود که از خاک رس تهیه می شد.
فرهنگ پوشاک
در منطقه تنکابن بعضی از وسایلی که برای پوشیدن یا حفاظ در برابر سرما استفاده می شده عموما مورد توجه مناطق دور یا نزدیک قرار می گرفت.
بعضی از مردم منطقه که کار آنها فروشندگی بود.بخشی از دوخته ها یا ساخته های خود را که شامل: دامن، پاچین، پاتاوه ، چوخا یا چوغا ، شلوار ، بند کمر و کفش یا پوش در بازارهای محلی به فروش می رساندند. فرهنگ مردم تنکابن و متلقو :
نقش کفش دوزک در ازدواج جوانان شمال
اگر جوانی قصد ازدواج داشت و ما بین چند نفر از دخترانی که از طرف والدین انتخاب شده بودند در شک و تردید بود که کدام را به همسری انتخاب کند، راهی قدیمی برای باز شدن گره خود انتخاب می نمود.
بدین منظور او یک کفشدوزک را می گرفت و شعری می خواند و آنرا رها می کرد.
کفش دوزک به هر سمتی که پرواز کرد، بدین معنی بود که به جهت خانه آن دختر رفته و در نتیجه آن دختر را انتخاب می کرد و بعد از آن مراسم خاستگاری شروع می شد.
مراسم قبل و بعد عروسی در شهرهای شمال بخصوص تنکابن و نشتارود
پس از قبول کردن خانواده عروس، آنها هم با خوشحالی و شعف به نزد خانواده داماد می رفتند و به پایکوبی و شادی می پرداختند و نزد یک ملا برای گرفتن تاریخ عقد و عروسی می رفتند.
در این حین، خانواده داماد وسایلی نظیر طلا، گوشواره، انگشتر، پارچه و غیره برای عروس فراهم کرده و به وی هدیه می دادند.
بعد از آن مراسم عقد کنان توسط خانواده داماد در خانه عروس اجرا می شند.
پس از خاتمه یافتن مراسم، آشنایان دور و نزدیک منزل عروس را ترک می کردند و فقط داماد به مدت چند روز در منزل عروس می ماند.
مراحل مراسم عروسی به ترتیب عبارت بود از:
- کاربافی یا بافت چادر
- خیاط سری
- پخش کارت عروسی
- قصابی نمودن گاو برای عروس
- حمام
- بردن عروس
- پیرایش و حمام رفتن داماد
- شب حنا بندان
- مراسم پا تختی
- پاگشا
- عروس وینی و دست بار
آئین مرگ
مردم آن زمان رسم داشتند که تمام همسایه ها، فامیل و آشناها برای دلداری خانواده عزادار تا چند روز آنجا بمانند تا آنها احساس تنهایی نکنند.
درمان سنتی بیماری ها در شهرهای شمال بخصوص تنکابن و نشتارود و عباس آباد
اغلب درمانهای آن زمان به صورت سنتی و گیاهی بوده است؛ به طور مثال:
زخم یا بریدگی و چرک: اگر بخشی از اعضای بدن چرک یا بریده می شد، ابتدا مدفوع خشک شده گاو را روی آتش قرار می دادند تا دود می کرد. سپس اعضای دیگر مانند دست زخمی شده را روی دود قرار می دادند تا چرک آن کشیده شود.
یرقان : برای درمان یرقان که به زردی معروف است به بیمار شیر گاو زرد یا شیر بز زرد می دادند. همچنین گاهی به بیمار ماهی های ریز برای بلعیدن آن می دادند تا بیمار درمان می شد.
فرهنگ خانه سازی در شهرهای شمال بخصوص نشتارود و تنکابن
بازارهای محلی که در روزهای مختلفی برگزار می شود و بر اساس آن نام بازار انتخاب می شود.
خانه سازی و یاری نمودن
در زمان گذشته مصالح ساختمان سازی آنها اغلب شامل گل، نی، چوب، الیاف و غیره بوده است. شیب بام را بسیار زیاد می گرفتند و در ساختن خانه ها، اهالی آن منطقه به صاحب خانه کمک می کردند.
بازارهای محلی
- جمعه بازار
- دوشنبه بازار
- چهارشنبه بازار
فرهنگ خوراک
به واسطه داشتن رطوبت و رشد و نمو انواع گیاهان در شمال ایران، بیشتر غذاها بر اساس خوراک گیاه و سبزی ها پخته و آماده می شد. بنابراین مردم تنکابن در غذاهایشان اغلب از سیر، گردو، بادمجان و تخم مرغ استفاده می کنند.
از مهمترین غذاهایشان می توان به :
- سرجاب
- آغوذ خوروش
- قورابیجی
- ترشه تره
- سیر تره
- سیب زمینی تره
- ترشه کباب و غیره نام برد
صنایع دستی و هنرهای بومی
شامل گلدوزی، قلاب بافی، رویه کفش دوزی، پاتاوه، شال بافی، چادر شب و غیره می شد که عمدتاً در گذشته از ارامنه به فرا گرفته بودند.
درباره آداب پاییز و زمستان مردم تنکابن و نشتارود
در این فصل موضوع را به دو بخش کلی می توان تقسیم کرد:
پائیز و آداب تیر ماه سینزه
آداب پاییزی آنها بیشتر مربوط به آرش کمانگیر است که در آبان ماه برای بزرگداشت آن جشن می گیرند.
مردم تنکابن ” آرش ” را به واسطه فدا کردن جان خویش برای وطنش، با برپا کردن مراسم بسیار، ارج می نهند. اگر بخواهیم در اینجا یکی از مهم ترین این مراسم را نام ببریم، باید به ” لال شوش ” اشاره کنیم.
این مراسم به گونه ای است که در روز دوازدهم آبان ماه جوانان روستایی به جنگل می روند و تکه چوبهایی که نشانی از تیر آرش است را جمع آوری می کنند تا در مراسم شرکت نمایند.
در غروب آن روز جوان ها بدون اینکه حرفی بزنند به خانه های مردم می روند و با ایما و اشاره به صاحب خانه می فهمانند که “لال شوش” هستند. سپس با آن چوب بر بدن صاحب خانه می زنند که از صاحب خانه و یا هر فرد دیگری که در آنجا حضور داشته هدایایی دریافت کنند. بعد از دریافت هدایا توسط جوانان، هدایای دریافتی بین افراد بی بضاعت پخش می شود. مشابه این رسم در بین مردمان تنکابن و نشتارود و عباس آباد بسیار دیده می شود.
فرهنگ و رسوم مردم نشتارود و تنکابن
اسامی چند مورد از رسوم مردم نشتارود ، عباس آباد ، تنکابن :
در اینجا میتوانیم به؛
- تیر ماه سینزه و تب نوبه،
- تیر ماه سینزه و درخت گردو،
- امیری خوانی در تیر ماه سینزه که مربوط به اشعاری درباره آرش و گرامی داشتن وی می شود
- و همچنین بازی هایی که در شب تیر ماه سینزه برپا می شود، اشاره کنیم.
زمستان و شب چله در نشتارود و تنکابن
آداب زمستانه آنها نیز همان شب چله یا شب یلدا است که با جمع شدن دور هم و خوردن تنقلات آن شب را جشن می گیرند. فرهنگ مردم شهرهای شمالی تنکابن
یکی از عقاید آنها در این شب این بود که می بایست هر فرد چهل رقم از خوردنی ها را در طول شب بخورد.
یکی از مهم ترین آنها هندوانه بود؛
چرا که بر آن باور بودند در اثر خوردن هندوانه در آن شب از گزند سرما مصون خواهند ماند.
آداب و اعتقاد شکارچیان که یکی از جالب ترین آنها اعتقاد به عدد صد بود ؛
فرهنگ مردم شهرهای شمال ؛ نشتارود تنکابن
شکارچیان بر این باور بودند که اگر تعداد شکار یک فرد به عدد صد برسد، باید شکار را کنار بگذارد زیرا بر این باور بودند که برایش عاقبتی نخواهد داشت.
همچنین باورها و داستانهایی که مردم نشتارود و تنکابن درباره حیوانات دارند که بیشتر آنها مربوط به افسانه ها و داستان های خیالی بوده که مردمان از گذشته آن را به ارث برده اند و همچنان به آن اعتقاد دارند.
برای نمونه می توان به حکایت سگ و گربه اشاره کرد؛
سگ به گربه بدهکار است؛ برای همین وقتی سگ به گربه حمله می کند، گربه دستش را بالا می گیرد و صدای فش فش مانندی را در می آورد. در این هنگام که سگ در کنار گربه می ایستد، مردم می گویند؛ که گربه بدهکاری سگ را به رخش می کشد.
مانند این داستانها در این بخش به کرات مورد اشاره قرار گرفته است.
فرهنگ مردم شهرهای شمال ؛ نشتارود تنکابن
مولف: جهانگیر (عباس) دانای علمی، انتشارات آرون، چاپ اول : 1389.
لینک های پیشنهادی :
مجدداً از شما برای بازدید از مقاله خاطره ساز ” فرهنگ مردم متل قو ، کلارآباد و تنکابن (شهسوار) ” صمیمانه تشکر می کنیم.
عالی بود. ???
خیلی از مطالبش برام جدید بود وتا حالا نشنیده بودم .
مقاله خوبی بود…